Vele generaties zijn er mee opgegroeid ........ zwart/wit foto's. Naderhand heeft de kleurenfotografie, na de introductie van Kodachrome in 1935, steeds meer terrein gewonnen en is het nu standaard om je foto's in kleur te nemen en eventueel af te laten drukken.

Toch is de liefde voor zwart/wit foto's nooit weggeweest. Sterker nog, het is helemaal terug naast de kleurenfoto, een goede reden om daar eens wat meer aandacht aan te besteden want het fotograferen in monochroomtinten werkt toch ietsje anders dan de kleurenvariant.

Waarom grijpen we toch weer terug naar zwart/wit? Waarschijnlijk zit daar iets van nostalgie bij en naast het feit dat de keuze tussen kleuren- en zwart/witfotografie ook een kwestie van persoonlijke smaak is, zijn er nog een aantal andere redenen om toch weer voor zwart/wit te kiezen. Zo kun je bij portretfotografie een lelijke huid verdoezelen of het karakter benadrukken en bij landschappen de grillige vorm van een kuststrook of kale boom benadrukken en bij architectuur vreemde texturen. Maar nogmaals het is ook een kwestie van smaak. 

Doordat de kleuren niet meer kunnen afleiden, gaat alle aandacht naar licht, vormen, contrasten en compositie. Het draait puur en alleen om het onderwerp!

Leer kijken in zwart

Voor een goede zwart/wit foto is het handig als je leert kijken in monochroomtinten.

Je camera zelf ziet  alleen grijstinten en niet de kleuren die jij op je lcd-scherm of in je zoeker ziet.

Je fototoestel kent de hooglichten, de midden tonen en de zwarten. Als jij zo leert kijken ben je al een heel eind op de goede weg en heb je de basis van de fotografie. 

Een goede zwart/wit foto bestaat namelijk uit contrasten. En deze worden weer gevormd uit die hooglichten, midden tonen en zwarten.

Kleuren denkbeeldig omzetten in grijzen

Zoals hierboven al genoemd: Je camera ziet alle kleuren in grijstinten en rekent alle midden tonen ook wel heldere tinten zoals rood, groen, blauw, magenta, paars, oranje en donkere huidtinten terug naar 18% grijs. Pasteltinten zoals  geel, zand, crème, beige, mint, ivoor, babyroze, babyblauw en blanke huidtinten worden lichtgrijs weergegeven. Tot slot hebben we dan nog de donkergrijze tinten welke ontstaan uit donkerbruin, donkerblauw, donkergrijs, schaduwen enz.

Instelling camera

Misschien denk je dat je bij zwart/wit fotografie het beste je camera in het menu op de monochroom stand kunt zetten. Doe dit niet, je camera kiest dan voor een standaard omzetting, wat over het algemeen vrij contrastloze en vlakke foto's oplevert. Blijf gewoon in kleur fotograferen en zet later je foto's om in een beeldbewerkingsprogramma zoals bijvoorbeeld Photoshop (Elements) of Lightroom of op je mobiele telefoon in Snapseed. Je kunt dan zelf per kleur bepalen hoe licht of donker je de zwarten, grijzen en witten hebben wilt, waardoor je meer contrast in je foto kunt verkrijgen.

RAW- of Jpeg kwaliteit

Fotografeer je altijd in Jpeg-kwaliteit maar je camera beschikt ook over RAW-kwaliteit, zet hem dan nu in ieder geval om naar RAW . Het is sowieso altijd slimmer om in RAW te fotograferen, maar nu geeft het je nog een extra voordeeltje. Wanneer je in RAW bestand opslaat kun je namelijk wel je camera in het menu op monochroom zetten. Heb je de foto gemaakt dan verschijnt op je LCD-scherm direct een zwart-wit foto i.p.v. een kleurenafbeelding. De kleuren zijn echter niet weg. Je ziet een jpeg afbeelding, waarop de standaard zwart-wit omzetting van de camera is uitgevoerd die in het RAW bestand is opgenomen. Open je het RAW bestand op je computer dan zie je alle kleuren weer en kun je jouw eigen zwart-wit omzetting uitvoeren.

Contrasten

Bij harde contrasten krijg je de mooiste zwart/wit afbeeldingen, dus zoek naar die contrasten. Bijvoorbeeld in hoogzomer midden op de dag als de zon hoog staat en harde schaduwen geeft.

Texturen en structuren

Texturen en structuren komen juist erg mooi uit in zwart-wit. Zorg in dit geval voor strijklicht ( licht van de zijkant) om de contrasten te benadrukken. Zand, hout, huid en haar komen helemaal tot hun recht. Gebruik daarbij een klein diafragma ( groot getal ) voor volledige scherpte.

ISO

Fotografeer op een lage Iso waarde. Hoge Iso waarden geven digitale ruis, vaak heel goed zichtbaar in donkere partijen van de foto en niet de bedoeling. Eventueel kun je later in een bewerkingsprogramma nog korrel toevoegen, wat er heel anders en meer natuurlijk uitziet dan digitale ruis.

Moeilijke keuze bij de bovenstaande foto's van de varen. De kleurenfoto zou ik kiezen als het om natuur gaat. De zw.w.-versie zou ik kiezen voor een abstracte foto.

Bij het rad en de onderzeeboot is er eigenlijk maar één keuze mogelijk, nl. de zwart-wit foto. Door de harde contrasten wordt niet alleen het materiaal benadrukt, maar ook het stoere imago.

De keuze voor zwart-wit bij de strandfoto's is omdat de structuren van het zand beter uitkomen. Bovendien wordt de verlatenheid meer benadrukt.

Huwelijksfotografie is een vak apart. Zeker bij vergrotingen zou ik hier kiezen voor zwart-wit. Rimpeltjes en oneffenheden in de huid vallen minder op.

Paleis Soestdijk de 'woning' van voormalig koningin Juliana en prins Bernard. Ook bij deze heb ik in dubio gestaan, want eigenlijk vind ik zowel de kleuren- als de zwart-witversie mooi.

Uiteindelijk is de keuze op de zwart-witfoto gevallen om de simpele reden dat er in die tijd nog amper een rolletje voor kleurenfoto's te vinden was en het ontwikkelen ervan was voor de normale man onbetaalbaar.

Nog wat monochrome inspiratie

Wil je de camera leren kennen en met ( nog ) betere foto's thuiskomen? Misschien is het dan een idee om een workshop of cursus te volgen, waarin alles wordt uitgelegd over het fotograferen op de manuele stand en jij de baas bent over het licht. Informatie vind je hier.

Of bestel het E-book "Nooit meer op de automatische stand". Een voorbeeld en informatie vind je hier

Dit artikel delen: