Mensen is het meest gefotografeerde onderwerp ter wereld. En niet verwonderlijk ook. Mensen hebben ieder hun eigen expressie en uitstraling. De één is donker, de ander is blond, de volgende is klein en weer een ander is gezet. Een enorme diversiteit dus en een uitdaging om alle eigenschappen te vertalen naar beeld en je model zo voordelig mogelijk op de foto te zetten.

Ook als  het niet helemaal je "tak van sport is" en je misschien liever natuurfoto's maakt, komt er een moment dat iemand je vraagt hem/haar op de foto te zetten, of een reportage van een feestje te maken. 

Ik geef je wat handvatten voor een geslaagd portret binnen en buiten

Achtergrond

De spontane snapshots uitgezonderd is het belangrijk dat als je mensen fotografeert je een locatie uitzoekt met een rustige omgeving. Dat betekent  dat je bewust let op ( storende)  elementen in de achtergrond.  Check voordat je gaat fotograferen of er geen boom of lantaarnpaal uit het hoofd van je model groeit of dat er een prullenbak of iets dergelijks in beeld staat.  

Door  het model schuin i.p.v. voor de bomen te positioneren en te kiezen voor een groot diadragma 

komt het model los van de achtergrond en heb je geen last van storende elementen in beeld.

Zet je onderwerp niet in het midden

Je maakt een portretfoto direct een stuk interessanter wanneer je je onderwerp niet exact in het midden plaatst. De regel van derden is meestal een goed uitgangspunt. Dit is een ( denkbeeldig) raster bestaande uit 4 lijnen welke het beeld in 9 gelijke vlakken verdeelt wat je over het beeld plaatst. Het model plaats je op 1 van de snijpunten van het raster, waardoor het onderwerp aan de linker of rechterkant van het kader komt te staan. Let dan gelijk op de kijkrichting. Houdt aan de kant waar naar toe gekeken wordt de meeste ruimte vrij. 

Het is ook belangrijk om op de hoogte van het gezicht in de foto te letten. Bij de minder ervaren fotografen zie je vaak dat er boven het hoofd van het onderwerp nog veel 'vrije' ruimte is. Hier is doorgaans niks interessant te vinden; het lichaam van je model voegt meer toe aan de foto dan de lege lucht er boven. Kader het hoofd dus krap met de bovenkant van je uitsnede.

Compositie van dit portretje volgens de regel van derden. Bovendien heeft het meisje kijkruimte

en geen verloren ruimte aan de bovenkant.

Instellingen

Het belangrijkste bij het instellen van de belichting bij portretfotografie is het diafragma. Je kunt dus de camera op diafragma voorkeuze of op de manuele stand zetten.

Een groot diafragma (kleine getal) zorgt voor een kleine scherptediepte, waardoor de achtergrond onscherp wordt en alle aandacht naar  je model gaat:

Zet je camera op de Av of A stand (diafragma voorkeuze) en selecteer het kleinst mogelijke getal (f/3.5 of f/2.8 bijvoorbeeld). Zorg er nu tevens voor dat de afstand tussen jouw en het model klein is, terwijl de afstand tussen het model en de achtergrond juist groot moet zijn ( houdt rekening 5 meter of meer). Je onderwerp zal op deze manier zeker los komen te staan van de achtergrond.

Met een groot diafragma krijg je veel licht binnen, prettige bijkomstigheid is dan dat je de ISO-waarde laag kunt houden en bij genoeg licht èn kun  je een korte sluitertijd hanteren waarbij je ook geen last hebt van bewegingsonscherpte.  Is de hoeveelheid licht niet voldoende om uit de hand te fotograferen dan kun je de ISO iets opschroeven of fotografeer vanaf statief waarbij het model natuurlijk ook niet mag bewegen. Pas echter wel op met te hoge waardes van de ISO vanwege hinderlijke ruis. Check voor dat je de fotoshoot gaat doen tot hoever je de ISO-waarde kunt opschroeven voordat dat er ruis in de foto verschijnt. Dit is niet te zien op het lcd-schermpje achter op je camera, je zal de testfoto's dus op laptop of pc moeten laden.

Alle aandacht gaat naar het modelletje door de rustige achtergrond.

Het frisse groen versterkt zelfs het beeld.

De afstand van model tot de muur was te klein voor een beperkte scherptediepte (onscherpe achtergrond).

Door het model schuin van voren te fotograferen lukt het toch al is het in mindere mate

Scherpte

Het allerbelangrijkste bij een portretfoto is dat de ogen scherp zijn. Omdat je vaak werkt met kleine diafragma getallen (grote opening) is de scherptediepte niet al te groot. Neem echt even de tijd om scherp te stellen, bij dergelijke diafragmawaarden kan het zo gebeuren dat je op de neus scherp stelt i.p.v. de ogen. Bij een portretfoto zijn de ogen meestal het belangrijkste punt als deze dan niet helemaal scherp zijn is de foto eigenlijk al mislukt.

De ogen worden daarnaast nóg sprekender als je voor een extra 'catchlight' ( twinkeling) zorgt. De mooiste catchlights krijg je bij een kleinere lichtbron, zoals een raam. Je kan die twinkeling ook heel eenvoudig zelf creëren met een reflectiescherm als je buiten bent. Weet dat ook zand of lichte stenen als reflectiescherm kunnen werken.

Een diafragma van f/ 3.5 zorgt voor een beperkte scherptediepte. Alleen haar ogen zijn scherp.

De haren, oren en neus zijn al niet scherp meer.

Ook is duidelijk het twinkeltje van het licht in haar ogen te zien, wat de foto sprekender maakt.

Fotografeer op ooghoogte

Door op ooghoogte te staan met je onderwerp  wordt een portret direct veel beter. Dat geldt zeker voor kinderen, maar ook bij volwassen is het niet leuk als je neerkijkt op hun kruin of opkijkt tegen hun kin. Dat betekent dus door de knieën of in sommige gevallen zelfs plat op de buik. 

Fotografeer op ooghoogte van je model(letje).

Pose

Het belangrijkste deel van het maken van de foto moet nog komen. Niet alleen de techniek of voorbereiding maar zeker ook de omgang en sturing van je model is medebepalend of een foto lukt of niet. Meestal doe je dat door goed uit te leggen wat je aan het doen bent en hoe je foto eruit moet komen te zien. Laat het model verschillende poses uitproberen. Je kunt iemand natuurlijk recht voor de camera plaatsen, maar je krijgt meer dynamiek in de foto door het model bijvoorbeeld om te laten kijken. Let er wel op dat het model een natuurlijke houding aanneemt. Als iemand ongemakkelijk zit, zie je dat direct terug in de foto. Maak de pose dus niet te ingewikkeld. Merk je dat het model zich totaal niet kan ontspannen en met zijn of haar houding geen raad weet laat je model dan ergens tegen aan leunen of ergens op zitten. Weet ook dat een model beter iets gedraaid dan recht voor de camera kan staan. 

Vooral aan het begin van een fotoshoot kan een model zich erg ongemakkelijk voor de camera voelen.

Het steuntje, hier in de vorm van een boom, maakte het voor Evelien gemakkelijker.

Kinderen vinden het lang niet altijd leuk om te 'poseren'. Zeker niet als het niet op eigen verzoek is maar dat het 'moet'.

Maak er een spel van en je wordt beloond met een mooie glimlach en de rest van de shoot gaat waarschijnlijk zonder morren.

Kader

Wil je een niet te statisch portret maken dan kan een natuurlijk kader helpen. Buiten dat het een minder statisch portret wordt helpt het je model ook om een wat ontspannen houding aan te nemen.

Leg ook de omgeving vast

Niet alleen de persoon die je op de foto zet is belangrijk, ook de omgeving waar je model zich in bevindt kan een rol spelen. Ben je bij iemand thuis of bijvoorbeeld op een evenement, in een stad of een highlight op vakantie, zoek dan naar een achtergrond die  duidelijk (voor de geportretteerde in elk geval) maakt  waar en wanneer de foto genomen is.

Zo krijgt de foto extra waarde omdat het degene die je gefotografeerd hebt later ook weer terug neemt naar die plek. 

Soms moet je er even naar op zoek: De outfit van de man paste mooi bij de gele mergelblokken

waaruit de muur van de kerk gedeeltelijk was opgebouwd.

Fotografeer hun passie

Een portretfoto kan verbeteren als je de passie van de geportretteerde vastlegt in de foto. Denk bijvoorbeeld aan de gitarist met zijn gitaar of de motor van een motorrijder of natuurlijk de (hobby)fotograaf en zijn camera. 

Voordeel is dat je direct ook een aanknopingspunt hebt om over te praten wat de sfeer ten goede komt.

Een bevlogen zanger/gitarist

Een fanatiek hobbyfotograaf die zelf wel eens op de foto wilde bij het uitoefenen van zijn zo geliefde hobby. 

Hij bleef in opperste concentratie en zijn gezicht kreeg ik niet te zien, maar dat was hier ook niet belangrijk het beeld spreekt voor zich.

Vermijdt harde schaduwen

Fotografeer nooit in de felle zon. Harde schaduwen in een portretfoto zijn nu eenmaal niet flatteus.

Je kunt beter vroeger of later op de dag fotograferen, wachten op bewolking of in de schaduw fotograferen. Je voorkomt daarmee ook te harde contrasten. Ook hoeft  je model niet met haar of zijn ogen te knijpen omdat ze tegen de zon in moeten kijken. In de schaduw is het licht veel zachter en neutraler. Wil je toch die zonnige invloed in je foto? Fotografeer dan tegen de zon in en gebruik een reflectiescherm (te koop vanaf een paar tientjes, maar ook zelf te maken met bijvoorbeeld een stuk piepschuim). Zo krijg je alsnog een warme gloed in het gezicht en speelt het zonlicht op de achtergrond. Bovendien zorgt het voor een mooi lichtje in de ogen.

Janna tijdens een profielshoot op een zonovergoten dag.

Door haar in de schaduw van de bomen te plaatsen zijn er geen harde contrasten in haar gezicht.

Blik

Tot slot zul je de blik van het model moeten sturen. Een portret met een brede tandpasta glimlach is meestal niet de bedoeling. Je wilt iets van het karakter van de persoon (laten) zien. Je kunt prikkels afgeven door vragen te stellen. Meestal weet je wel waarvoor iemand een portretfoto wil laten maken. De één doet dat voor een website over beauty artikelen en de volgende voor social media en de volgende wil een foto voor zijn of haar partner. Je kunt daar met je vraagstelling op in gaan en je zal merken dat je diverse uitdrukkingen op het gezicht kunt uitlokken op deze manier. Voordat je gaat fotograferen zorg je dat je de instellingen op de camera in orde hebt, zodat je je daarna geheel op je model kunt concentreren. Zo heb je alle aandacht bij de blik en pose.

Janna is voor zichzelf begonnen als zelfstandig diëtiste.

De foto's hebben we gemaakt t.b.v. haar website

Een open en blije blik kreeg ik na wat vragen over haar beroep.

Flitsen

We hebben niet allemaal een studio of studiolampen bij de hand. Maar ook met een reportageflitser kun je heel goed professionele portretten binnen maken. Je kunt portretten ook prima belichten met je externe reportageflitser. Zorg voor een egale achtergrond door een doek op te hangen of een uitklapbaar scherm neer te zetten en volg de stappen:

•Zet je camera op Tv (S), sluitertijd 1/60.

• Richt de camera op je onderwerp en kijk welk diafragma de camera kiest en onthoud de waarde (bijvoorbeeld F 8).

• Zet je camera op modus manual (M).

• Stel de sluitertijd opnieuw in op 1/60 en neem de gevonden waarde uit de Tv modus over in de M (bijvoorbeeld 1/60, F 8).

• Zet je flitser aan op TTL, met de flitscorrectie uit (TTL0).

• Maak een foto van je onderwerp, inclusief achtergrond.

• De hoeveelheid flitslicht op je onderwerp kun je eenvoudig aanpassen door je diafragma groter of kleiner te maken. 

• Met je sluitertijd maak je de achtergrond lichter of donkerder. 

• De flitssterkte op je onderwerp kun je ook met de flitsbelichtingscompensatie variëren. 

Portret met reportageflitser achter een flitsparaplu

Gericht daglicht binnen

Daglicht is erg lastig om te sturen,  wanneer je kiest voor een shoot buiten en waarbij het licht werkelijk overal is. Als je dat moeilijk vindt kun je er daarom ook voor kiezen om heel eenvoudig het natuurlijke licht binnenshuis gebruiken. Je hebt dan minder licht om mee te werken, maar kan er wel veel gerichter gebruik van maken. Zeker rond de ramen, op een bewolkte dag, is de lichtinval prachtig. De schaduwen die je dan krijgt zijn niet zo fel als buitenshuis, maar geven wel genoeg tekening en details aan je portret, waarmee het karakter van je model benadrukt wordt. Zorg er wel voor dat er geen zonlicht door dat raam valt.

Een effen zwarte doek als achtergrond en een raam ( liefst op het noorden),waar geen

direct zonlicht maar wel licht naar binnen komt,

is alles wat is gebruikt bij dit portret.

Omzetten naar zwart/wit in de nabewerking

Vaak spelen kleuren geen belangrijke rol bij een portretfoto. Hierdoor zijn portretfoto's vaak ook goed om te zetten naar zwart-wit. Door de kleur weg te nemen gaat de aandacht volledig naar lijnen, structuur en de persoon zelf. Probeer dus ook zeker eens om een portretfoto om te zetten naar zwart-wit. En als je nog verder wilt gaan kun je ook met een kleurenaccent aan de gang gaan, zoals de oorbellen op de foto hieronder.

Het omzetten naar zwart-wit kan direct in je camera, maar het is beter om de omzetting achteraf in bijvoorbeeld, Photoshop, Lightroom of Photoshop Elements te doen. Je hebt dan de meeste mogelijkheden om de contrasten volgens jouw eigen smaak te regelen. Een automatische omzetting in de camera  geeft vaak een vlak beeld met weinig contrast. 

Achteraf in de nabewerking omgezet van kleur naar zwart/wit ( Lightroom) met behoud van kleuraccenten (colorsplash)

Experimenteer

De meest bijzondere foto's krijg je door te experimenteren. Het is belangrijk om de basis te kennen; weet hoe je camera werkt en wat je met welke instellingen bereikt. Weet welke 'regeltjes' er zijn om een mooie portretfoto te maken. Vervolgens kun je daar mee spelen en experimenteren. Zo kun je de foto's maken die anders zijn dan normaal en er uit springen.

Tips voor op locatie

• Bedenk welk licht je voor je foto's wilt gaan gebruiken. Het blauwe uur (uur voor zonsopkomst en net na zonsondergang) of het gouden uur     (uur na zonsopkomst en voor zonsondergang). Hoe staat de zon op de locatie waar je gaat fotograferen en heb je eventueel iets nodig om de   zon te blokkeren?

• Heb je een buitenlocatie gevonden, zorg dan ook voor een alternatief als het regent zodat de shoot altijd door kan gaan.

• Heb je toestemming van de eigenaar van de locatie om daar te fotograferen? 

• Neem eten/drinken mee, een shoot kan altijd uitlopen.

Fotografeer je alleen op de automatische- of P-stand, dan is het niet mogelijk om zelf de belichting van je onderwerp te bepalen.

Je camera leren kennen èn op de handmatige stand fotograferen zodat jij de baas over licht bent leer je in de workshop of cursus. Lijkt het je leuk om daaraan deel te nemen dan vind je  hier de informatie over de inhoud of/en kun je je inschrijven.

Of bestel het e-book waarin stap voor stap beschreven staat hoe je van de automatische stand afkomt en goed belichte en scherpe foto's maakt in elk type licht.

Klik hier voor meer informatie en eventueel bestellen.

Gerelateerde onderwerpen:

Voor leuke korte tips over fotografie en elke maand een challenge ga je naar mijn Facebook pagina