De wintertijd is weer ingegaan en dat betekent korte, (veelal) sombere dagen en lange nachten. Deze periode van het jaar brengt ook veel gezellighed met zich mee in de vorm van winterfairs, festivals en natuurlijk Sinterklaas, de kerstdagen en oud-en nieuw.

Genoeg om te fotograferen dus. Maar hoe maak je nu mooie foto's in deze donkere omstandigheden?

Statief

In donkere omstandigheden is een statief eigenlijk een must.

Je ontkomt in die omstandigheden niet aan een lange sluitertijd en zo lang de sluiter openstaat heb je kans op bewegingsonscherpte. Een vuistregel om nog uit de hand te kunnen fotograferen is 1 : door het brandpuntafstand van je objectief. Dus stel dat je met een een 50mm lens fotografeert dan kun je nog met een sluitertijd van 1/50 sec. uit de hand fotograferen. Met een lens van 200mm is dat 1/200 sec.

Let wel: dit is een vuistregel. Niet iedereen is even handvast. Je kunt het natuurlijk voor je zelf uittesten.

Zo lang je de camera op statief hebt staan kan je eigenlijk weinig gebeuren. Maar wat als je dit attribuut nu eens niet bij je hebt?

Fotografeer met een lichtsterk objectief

Een lichtsterke lens heeft een maximaal diafragma van f 2.8 of nog lager. Dit betekent dat er door de grote opening meer licht de sensor kan bereiken. Je kunt daardoor de sluitertijd korter houden, waardoor je weer bewegingsonscherpte kunt voorkomen. Zoomlenzen met een lichtsterkte van f/2.8 zijn vrij prijzig, maar er zijn hele leuke en betaalbare objectieven opde markt die zelfs nog lichtsterker zijn. Bijvoorbeeld een 50mm-lens. Dit objectief is voor rond de Eur. 100,- te koop en heeft een lichtsterkte van f/1.8. Voor het driedubbele bedrag is de lens te koop met een maximaal diafragma van f/1.4. Wow wat een licht kun je dan vangen. 

Groothoek objectief

Dit zijn korte objectieven, waardoor het minder moeite kost om de camera stil te houden. Ook met een open diafragma ( laag getal) zorgt een dergelijke lens voor veel scherptediepte.

Hoge ISO waarden

De ISO waarde bepaalt de lichtgevoeligheid van de sensor van je camera. Hoe hoger de ISO des te gevoeliger de sensor waardoor je in staat bent toch nog goed belichtte foto's in donkere omstandigheden te maken.

Nadeel van een hoge ISO is dat dit gepaard gaat met ruis. Niet iets waar je foto's van opknappen. Hoe kleiner de sensor van de camera des te meer last van ruis. De camera van een mobiele telefoon heeft de kleinste sensor, daarna volgen de compactcamera, de cropcamera en uiteindelijk de full frame camera die het minste last van ruis heeft. Alhoewel dit bij de huidige camera's steeds minder wordt. Bovendien is het achteraf in een bewerkingsprogramma mogelijk de ruis te verwijderen, maar daarmee verlies je weer aan scherpte.

Je doet er slim aan van te voren uit te proberen tot welke ISO waarden jij nog kunt fotograferen zonder dat er ruis verschijnt in je foto.

Zwart-wit

Is er ondanks alles toch ruis zichtbaar in de foto? Dupliceer deze dan en zet  om in zwart-wit. De ruis valt veel minder op in een monochroom foto.

Behalve ruis kun je ook problemen met verschillende kleurtemperaturen oplossen waar je in donkere omstandigheden vaak mee te maken krijgt. Denk maar aan een kerk met wat invallend daglicht gecombineerd met verschillende typen lampen als halogeen en tl-buizen en vergeet ook de kaarsen niet. Veel verschillende kleurtemperaturen die voor een rommelig beeld kunnen zorgen. 

RAW-kwaliteit

In Raw kun je achteraf op de pc ongestraft nog een aantal verbeteringen in je foto aanbrengen waar het bij Jpeg al snel zichtbaar is. Zoals het verwijderen van ruis of de ( te) donkere delen iets oplichten.

Dit komt omdat Jpeg een gecomprimeerd beeld is van 8 bits. Een RAW-foto is een ongecomprimeerd beeld van 16 bits en je kunt je voorstellen dat er dan meer mogelijk is in de bewerkingen achteraf.

Op de meeste camera's is het mogelijk de kwaliteit van je foto's te wijzigen. De fabrieksinstelling van de consumer camera's staat meestal op Jpeg - kwaliteit. In het menu van de camera kun je dit wijzigen in RAW.

Meer over RAW- en Jpeg kwaliteit lees je hier.

Gebruik HDR techniek

HDR staat voor High Dynamic Range en met deze techniek kun je de vele contrasten, die ons oog wel kan zien maar de camera niet, overbruggen. In een HDR opname combineer je meerdere afzonderlijke foto's zodat zowel de hoge lichten als de donkere gedeelten nog detail bevatten.

Had ik bij de onderstaande foto deze techniek niet gebruikt, dan was het licht door het raam één witte vlek geworden, oftewel uitgebeten.  

Omdat je de serie foto's bij wijs van spreken over elkaar heen legt is hierbij wèl een statief nodig is.

Focuspunt

In een schemerige ruimte zijn meestal wel wat lichtplekjes te vinden. Het is dan wachten op het juiste moment en het actieve focuspunt op juist dat ene lichtplekje te leggen. Je kunt de belichting dan daarop vastzetten, zolang je de ontspanknop half ingedrukt houdt blijft dit punt vergrendeld

Beeldstabilisatie

Sommige lenzen beschikken over beeldstabilisatie, gebruik deze dan ook zeker bij weinig licht.  De lens zal een deel van je bewegingen kunnen compenseren waardoor je met een lens met beeldstabilisatie een scherper resultaat krijgt. Werk je met statief zet de beeldstabilisator dan uit, dan werkt het averechts.

Houding

Je houding kan je in deze omstandigheden ook helpen om een scherpe foto te maken.

Je kunt bijvoorbeeld leunen tegen een pilaar of muur zodat je stabieler staat. Houd je ellebogen tegen je lichaam aangedrukt en stel scherp. Zodra je de ontspanknop helemaal indrukt houd je de adem in. Alle kleine beetjes helpen in deze.

Nog wat foto's ter inspiratie:

Wil je de camera leren kennen en met ( nog ) betere foto's thuiskomen? Misschien is het dan een idee om een workshop of cursus te volgen, waarin alles wordt uitgelegd over het fotograferen op de manuele stand en jij de baas bent over het licht. Informatie vind je hier.

Of bestel het E-book "Nooit meer op de automatische stand". Een voorbeeld en informatie vind je hier

Gerelateerde berichten:

Geef bij een reactie ook even je email adres door.